Begrazing met runderen

In vroegere tijden vormden grote en kleine grazers mee het open landschap. De uitgestorven, wilde voorouders van ons huisvee (Oerrund, Tarpan) hadden een grote invloed op het natuurlijk landschap. Sommige, minder gedomesticeerde runderrassen zoals de Galloway, kunnen echter deze rol opnieuw vervullen in de natuurgebieden. Het is een runderras dat nauw verwant is aan hun wilde voorouders. Het is dan ook belangrijk dat de dieren hun zelfredzaamheid behouden en niet afhankelijk worden van de mens.

Galloway
Galloways, een klein runderras afkomstig uit Schotland, zijn van nature zelfstandige runderen die de opschietende grassen, bramen en jonge boompjes als voedsel gebruiken. Het is een gehard primitief en zeer zachtaardig runderras afkomstig uit de Schotse laaglanden. Het is een sociaal dier dat in kuddeverband leeft. De Galloway stamt af van voornamelijk zwart vee, dat sinds de Keltische tijd in Schotland voorkwam. Dit Keltische vee moet de basis hebben gevormd voor de Galloway van Zuidwest-Schotland.
De Galloway is kortbenig en heeft een ruig haarkleed. Een ruwe buitenvacht en zachter binnenvacht zorgt ervoor dat het dier 's winters in staat is buiten te blijven grazen en zelfs tijdens strenge kou te overleven. Het haar van de Galloway is lang en golvend en ook de oorschelpen zijn karakteristiek. De kleur van het haar varieert van zwart, vaalgrijs, wit of bruin. De Galloway werd sinds de 18de eeuw zo gefokt dat dit ras hoornloos bleef. Gallowaykoeien hebben een gemiddelde schofthoogte van 120 cm en wegen 450-590 kg: stieren zijn gemiddeld 135 cm en wegen 600-900 kg. De dieren zijn robuust en vruchtbaar. Vaarzen zijn dekrijp op een leeftijd van 20-27 maanden. Een koe krijgt haar eerste kalf meestal vanaf 2,5 jaar. De koeien, die over een sterk beschermend moederinstinct beschikken, kunnen aan 10-12 kalveren het leven schenken. De koeien hebben geen hulp nodig bij het kalveren. De kalveren wegen bij de geboorte 25-30 kg en zijn gehard, sterk en vitaal. Een Gallowaykoe geeft niet zo veel melk maar deze melk is zeer voedzaam. Na het eerste jaar zal het kalf enkel nog gras eten. Galloway in groep kunnen krachtig reageren wanneer de rust verstoord wordt door bijvoorbeeld wilde dieren of honden. Het ras is geschikt voor extensieve vleesproductie. Op driejarige leeftijd is de Galloway gereed voor de slacht. Het Gallowayvlees bevat bijzondere vetten, namelijk alleen de gezonde Omega-3-vetzuren die voor het lichaam helemaal verwerkbaar zijn.

West-Vlaamse Rode
Het Belgisch rood rund, of het West-Vlaams rood ras, heeft een lange geschiedenis. Het gaat terug tot het Casselse rode vee dat in de 18de eeuw een voor die tijd vrij homogene populatie uitmaakte in Frans-Vlaanderen en het Belgische West-Vlaanderen langs de Franse grens. Het ras raakte verspreid over de hele provincie West-Vlaanderen. De standaard beschrijft de rode koe als een groot, lang en zwaar dier. Toch moet het geheel een indruk van fijnheid en adel geven. Volgens de oude standaard moet de haarkleur eenvormig rood zijn. In 1977 werd het streefdoel naar een uniform rood haarkleed opgeheven.
Het is een vroegrijp ras dat ook gekend is om zijn grote groeikracht en zijn uitstekende vleeskwaliteit. Tot halfweg de jaren zeventig werd het dubbeldoeltype bij het West-Vlaams rood rund nagestreefd. Toen het West-Vlaams rood rund aan het eind van de jaren tachtig werd geselecteerd in een melktypische richting, zijn sommige fokkers binnen het ras juist in de vleesrichting gaan selecteren. In 1979 is er dan ook een afzonderlijk hulpstamboek opgericht voor het vleestype. De gemiddelde melkproductie van het rode vee lag in 2004 rond de 5.522 kg melk met 4,27% vet en 3,43% eiwit. Dieren met een zuivere rode bloedvoering zijn zeer zeldzaam geworden.

De ouders van Steven Vandeputte hielden op hun boerderij te Aarsele bij Tielt een oud Belgisch "West-Vlaams Rood" runderras. Toen in de jaren zeventig veel bedrijven kozen voor specialisatie in melkproductie met het Holstein ras of vleesproductie met witblauwen bleven zij zweren bij hun ongevlekte en prachtig dieprode runderras. Steven en zijn vrouw Nathalie, en wellicht op zijn beurt hun 11 jarige zoon, zetten de boerderij verder maar erfden ook de liefde voor het ras.
West-VlaamseRode
Ze houden vandaag 210 runderen waarvan een dertigtal (2/3 West Vlaams rode maar ook 1/3 Holsteiners) voor de melk maar het merendeel voor vleesproductie. De boerderij (code groen) beslaat 35 hectare akker en weiland en bevindt zich in een groentestreek waar vrijgekomen weiland direct gescheurd wordt voor groenten en het moeilijk is om bijkomend weiland te verwerven. Daarom schreven Steven en Nathalie jaren geleden zelf verschillende partijen aan teneinde bijkomende grond in beheer te krijgen. Zo zochten ze contact met Natuurpunt met de suggestie om natuurgebieden te begrazen met hun oude West-Vlaamse rode in plaats van Schotse hoogland runderen. Drie jaar terug startte zo de samenwerking met Natuurpunt in de Vortebossen en dit voorjaar in het Maldegemveld. Op die manier kunnen ze hun oppervlak aanvullen met in totaal 10 hectare weiland en 15 hectare hectare van Natuurpunt en van Agentschap Natuur en Bos ("ANB" in de Meikensbossen, te Dentergem, Tielt).

Breng zeker ook eens een bezoekje aan de website steunpunt levend erfgoed waar je meer kan vernemen over oude runderrassen.